Каурый каләм

Матур фамилия

Тышта буран котыра. Ул әллә нинди ачы тавышлар чыгарып улый, тәрәзәләргә чиертә, түбәләргә шакый. Әйтерсеңлә: “Җылы йортыгызга мине дә кертегез әле”, - ди. Эх, буран-буран, Кариналарда синнән башка да җан тынычлыгы юк шул.

Матур көзге кояшлы көн иде. Карина тиз генә өй эшләрен эшләп бетереп, урамга чыгарга ашыга. Кемдер звонокка басты. Дәү әнисенең: “Керегез, рәхим итегез!” – дигән сүзләре ишетелде.

Бу апа дәү әнисенә төрле сораулар бирде. Карина кем килгәнен соңрак бирелгән бер сораудан гына аңлады.

• Сез кайсы милләттән? Ничек дип язабыз?

Дәү әнисе шул минутта ук:

• Татар, кызым, әлбәттә татар дип язабыз. Картым да, мин дә, балалар да татарлар.

Икенче бүлмәдән Каринаның әнисе йөгереп чыгып, сөйләшүгә кушылды:

• Почему это?! Я например не татарка! Мои дети тоже! Вы, пожалуйста, только за себя говорите!

Дәү әнисе белән гел итәгатьле генә сөйләшкән әнисенең шулай бер сүздән кызып китүе Каринаны аптырашта калдырды. Күп тарткалаша торгач, әнисе Каринаны, энесен, үзен рус дип яздырды.

Менә шул көннән башланды инде өйдә буран. Дәү әнисе авырый башлады. Әтисе дә кәефсез күренә. Юк кына сүздән дә өйдә көн аралаш кычкырыш-талаш.

Карина өчен ике яраткан кешесенең болай ачуланышуы бик авыр күренеш иде.

• Нигә юктан ачуланышырга инде? – дип уйлады Карина. Татар дип яздырсалар да, рус дисәләр дә шуннан ни була инде. Менә, мәсәлән, Каринага барыбер. Аның өчен бу бернинди әһәмияткә дә ия түгел.

Уйлана торгач төрле вакыйгалар исенә төшә башлады.

Бер вакыт укытучысы “Хуснутдинова түгел, ә бик матур татар фамилиясе Хөснетдинова” дип әйткән иде.

Дәү әнисеннән исемен кем кушуы турында кызыксынганда да:

• Әниең әйтте, кызым.  Мин бабаң белән Камилә яки Тәнзилә дип кушыйк дигән идем. Әтиең Зәринә исемен ошаткан иде. Әниең Карина кушабыз дигәч, каршы килмәдек инде, - диде дәү әнисе.

Ә бер вакыт ялгыш кына ул әтисе белән әнисенең сөйләшүен ишеткән иде:

• Мама, помоему, меня не любит и терпеть не может. Да, она хорошо ко мне относиться, но я ведь русская, поэтому, мне кажется, иногда она на это делает акцент и мне это не нравится.

Әтисе, әлбәттә, әнисен тынычландырды. Шул вакытта гына Карина әтисенең һәм әнисенең төрле милләттән булуына игътибар иткән иде.

Каринага соңгы вакытта бу милләтләр темасы артык куертылган булып тоела. Сыйныфташ кызлары да:

• Почему у тебя фамилия татарская, а имя русское? – дип аптырата башладылар.
• Вот отстой! Хорошо, что мои предки все русские!

Карина әниләре белән сөйләшеп, паспорт алганда фамилиясен әнисенеке кебек – Кузнецовага үзгәртергә карар кылган иде. Бу турыда ул әнисенә, дус кызларына һәм сыйныф җитәкчесенә дә җиткерде.

Ләкин менә дәү әнисе тәрбиясендә үсеп, аның белән якын булганга, әлеге тема Каринаның күңелен тырмый. Дәү әнисен бу гамәле белән рәнҗетәчәген аңлый иде. Ул оныгына кечкенәдән татарча матур әкиятләр сөйләп, җырлар җырлап, кызның күңеленә милләтенә карата мәхәббәт орлыклары үстереп килә иде. Ә әтисенә килгәндә, ул бик заманча кеше буларак, бу әйберләгә игътибар бирмәде.

Бу берничә көндә табигать тә тыныч түгел иде. Буран уйный, давыллый, кар көртләрен бер җирдән бер җиргә өеп уйный. Каринаның күңелендә дә төрле уйлар давыллый, аның җаны тыныч түгел иде.

Шундый көннәрнең берсендә туган тел укытучысы аларга шәҗәрә турында сөйләде. Өй эше итеп, нәсел шәҗәрәсе төзергә кушты.

• Әллә нәрсәләр бирәләр! Уф, нигә кирәк инде ул әллә кайчан яшәгән бабайлар?! – дип уйлады Карина да, иптәшләрнә кушылып.

Иң кызыгы шәҗәрәне ясый башлагач башланды. Дәү әнисе һәм дәү әтисеннән бик күп мәгълүмат белде ул. Тарих укытучысы сөйләгән тарихи вакыйгаларда Каринаның әби-бабайлары да катнашкан икән бит. Ул ерак бабалар бик укымышлы нәселдән булганнар.

Каринаның фикерен үзгәрткән вакыйга менә шундый иде.

Ерак бабайлар көчләп чукындыру сәясәтенә дучар булганнар. Үз диннәреннән, милләтләреннән баш тартмый, күпме кыенлык кичергәннәр, хәтта гомерләрен кызганмаганнар. Дәү әни белән дәү әти кызга үзәк өзгеч хатирәләр, тарихлар сөйләделәр.

Менә ул вакыйгалардан соң күп еллар узган, ә хәзер аларның Карина исемле оныкчыклары, иптәшләре фикере һәм фамилиясен яратмау сәбәбе белән,  татарлыктан баш тартырга йөри. Кызның үзенә дә әллә ничек булып китте.

• Ничек була инде бу?! Ничә буын күз карасыдай саклаган әйбер Карина һәм аның энесе буынына килеп җиткәч кенә югалыр микәнни? Кемнәрдер гомерен биреп саклап калган Хөснетдиннәр буыны шулай бер кадерсез  әйбер булып калырмы?

14 яшьлек кызны шундый сораулар борчыды. Шулай тирән уйлый алуына Карина үзе дә аптырый иде. Ул әле әбисе тәрбиясен, аның әйткән сүзләр тәэсирен аңлап җиткерми иде шул.

• Нишләргә? Башкалар фикеренә колак салып, фамиляне үзгәртергәме? Әллә калдырыргамы?

Шулай уйланып йөргәндә фигуристка Алинә Заһитова турында төшерелгән видеоязмага тап булды.

Алинәнең үз милләтенән, фамилиясеннән оялмавы, ә киресенчә горурлануы, инстагам челтәренә әби-бабайлары белән татарча җырлашып утырган видеоязма кертүе, тамырларын онытмавы кызны таң калдырды. Сорауларга җавап табылды, күңелдәге буран тынды.

Чираттагы каршылык вакытында Карина гаиләсенә үзенең фамилиясен үзгәртәмәвен, үзендә татар һәм рус каны агу белән горурлануын хәбәр итте.

• Мин киләчәктә рус һәм татар милләтенә каравым белән горурланып яшәячәкмен, - диде ул. Сез һәрберегез мине үз ягыгызга тартасыз. Әйе, әнием мин сине бик яратам, ләкин миндә әтием каны да ага бит, - диде Карина. Бу очракта берегезне генә сайлау дөрес булмас. Безгә күбрәк аралашырга, тагын да дус-тату, бердәм булырга кирәк.

Әбисе дә, әнисе дә кызның мәктәп укучысы гына булса да, зирәклегенә шаккатып карап тордылар. Алар да күңел түрендә бу күңелсез хәлләр өчен борчылу йөртәләр иде. Алар үз эмоцияләренә бирелеп китеп, Каринаның хисләре турында онытканнар иде шул.

• Әни, син мине гафу ит. Я во многом не права, - диде әнисе.
• Иии, син нәрсә инде, килен. Мин дә бит начарлык теләп түгел, - дип итәгатьле генә әйтеп куйды дәү әнисе.

 Бу минутта инде урамда буран тынган, ә Карина киләчәктә татар булып язылачагын ачык белә иде.

Фәттахова Камилә,

8 нче Б сыйныфы укучылары