Апрель 2025 ел

Апрель ае җитсә, тургайлар да үзләренең җырларын Тукайга багышлыйлардыр, мөгаен

Апрель ае шук икән,
Бөтен карны юк иткән,
— Мин килдем, — дип әйткән икән,
Бозлар аккан да киткән.

Яз ул – табигатьнең йокыдан уянган вакытын белдергән иң күңелле ел фасылы. Елның бу матур вакыты язучылар һәм шагыйьләрне яңа хикәяләр, шигырьләр язарга илһамландыра. Алар табигатьнең матурлыгын үзләренчә күрәләр, үзләренчә сүрәтлиләр.

Апрель ае – Тукай ае, шигърият ае. Моннан 139 ел элек апрель аенда дөньяга килеп, 26 яшендә, үзеннән соң бәяләп бетерә алмастай әдәби мирас калдырып, татар әдәбиятын бөтен дөнья алдында бер башка югары күтәреп, мәңгелеккә китеп тә барган ул. Аның гомере – караңгы күктә балкып, бар җиһанны яктыртып, атылып сүнгән йолдыз күк. Татар халкы үзенең җырчы улын һәрчак күңел түрендә тота.

Апрель, апрель...

Ярсып-кайнап,

Бозлар аккан ай да ул.

Апрель, апрель...

Җылы яктан

Кошлар кайткан ай да ул.

Апрель, апрель...

Чәчкәләрне

Сагынып көткән ай да.

Апрель, апрель...

Халкыбызны

Тукайлы иткән ай да!

Апрель, апрель...

Ләйсән яңгыр

Яуган тәүге яз ае.

Апрель, апрель...

Җан-тәннәрне

Иркәләгән наз ае!

Апрель – язның икенче ае — әгәр март ае «яктылык язы» буларак билгеле булса, апрель — «су язы», гади халыкта — «аквариум ае». Аның борынгы русча исеме матур һәм яңгыравыклы – чәчәк ату; бу айда беренче яшеллек барлыкка килә һәм кайбер үсемлекләр чәчәк ата. Римлылар үз календаренең икенче аен Априлис дип атаганнар, латинча «аперире» — «ачарга» (бу айда, белгәнебезчә, бөерләр ачыла). Рус халык этимологиясе «апрель» сүзен «преть» фигыле белән бәйли (апрельдә Җир бетә). Бу – кар куу ае, елгаларны ачу һәм ташу ае, кошлар җырлары, урман умырзаялары. Апрель үзенең һөҗүмен мул кар эрүдән башлый. Кояш инде горизонт өстеннән югары күтәрелә, көннән-көн җылыта барган һава җиңел җилләр белән урман һәм елгаларның табигый киңлекләренә яз исе тарата. Тирә-якта ташу. Елгалар кояшта тезелешеп ялтырый, юл битләреннән шатланып чыр-чу килеп аска таба чабалар.